Generatie Ztress op de werkvloer

Generatie Z, geboren tussen midden jaren ‘90 en 2012, is de eerste generatie die volledig opgroeide in het digitale tijdperk. De digitalisering heeft een grote impact gehad op hun leven en waarden. Dat is zichtbaar op de werkvloer. 

De generatie wordt weggezet als ambitieus, perfectionistisch, maatschappelijk betrokken en ondernemend. En tegelijk ook als zelfgericht, smartphoneverslaafd, en kwetsbaar. Natuurlijk is een individu altijd meer dan het gemiddelde van een generatie. Maar het geeft wel een duidelijk beeld hoe er wordt gekeken naar en geschreven over generatie Z. 

In tegenstelling tot eerdere generaties, ervaart Generatie Z meer stress op het werk. Onderzoek onder werknemers behorend tot Generatie Z wees uit dat ruim de helft (46% tot 52%) stress ervaart op het werk [1, 2]. Eerdere generaties zoals Millennials ( 39% tot 46%) en Babyboomers (41%) ervaren ook stress op het werk. Wat maakt dan dat Generatie Z meer druk en stress ervaart? En waarom is dat een belangrijk aandachtspunt voor werkgevers? 

In dit artikel bespreken we de unieke factoren die stress veroorzaken bij Generatie Z op de werkvloer. We belichten onder andere de rol van sociale media, prestatiedruk en de balans tussen werk en privé. 

Daarnaast gaan we dieper in op de oplossingen die werkgevers én werknemers zelf kunnen implementeren om de mentale gezondheid en het welzijn van Generatie Z te bevorderen. We bespreken het belang van groei- en leermogelijkheden, flexibiliteit, open communicatie en mentale gezondheid. 

Wat veroorzaakt stress bij Generatie Z?

Piekeren

Jong volwassenen in Generatie Z maken zich vaak druk over hun toekomst. Ze piekeren over hun financiële zekerheid nu en in de toekomst, hun carrière, de gezondheid van hun familie, klimaatverandering en de politiek [2, 3]. Maar ze maken zich ook zorgen om mentale gezondheid, hoge werkdruk en een ongezonde balans tussen werk en privé. 

Prestatiedruk

Op het werk ervaren werknemers behorend tot Generatie Z een enorme prestatiedruk door hun doorgaans ambitieuze, creatieve, perfectionistische en hardwerkende karakter. Tegelijk leven ze in een wereld waar constant informatie binnenkomt en waarin van alles wordt gemeten en gedeeld. Generatie Z voelt de druk om te presteren. Ze staan constant ‘aan’ en dat zorgt voor stress. Als er dan niet voldoende tijd is voor herstel, neemt de kans op mentale problemen toe. 

Sociale media

Over sociale media wordt vaak gediscussieerd. Is het nu wel of niet een factor die bijdraagt aan stress en mentale problemen onder de huidige jongeren en jong volwassenen? Volgens dit onderzoek is een overmatig gebruik van sociale media in verband gebracht met meer stressklachten en mentale problemen bij generatie Z [4]. De onderliggende verklaring is nog niet duidelijk. 

Psychologische basisbehoeften

Generatie Z vindt zelfstandigheid, vrijheid in hun werk en persoonlijke groei belangrijk. Ze willen flexibiliteit en vrijheid als het gaat om hoe ze hun werk doen en de combinatie van werk en privé. Daarnaast hebben ze behoefte aan vertrouwen en ruimte om te werken aan persoonlijke groei. Tegelijkertijd streven ze naar verbinding en hechten ze veel waarde aan thema’s zoals duurzaamheid, diversiteit en inclusie. Je ziet hierin de drie psychologische basisbehoeften naar voren komen: autonomie, competentie en verbondenheid. 

• Autonomie: het gevoel dat je zelf keuzes kunt maken en controle hebt over je leven/werk.
• Competentie: het gevoel dat je iets kunt, dat je ergens succesvol in bent.
• Verbondenheid: het gevoel dat je samen bent met anderen, een netwerk van steun. 

Het vervullen van de psychologische basisbehoeften draagt bij aan het welzijn en plezier van werknemers [5]. Dat is universeel voor alle generaties. Het is alleen zo dat 42% van Generatie Z zich niet voelt begrepen door hun werkgever. Dat kan op verschillende vlakken zijn. Dat is jammer want het kan zorgen voor frustratie van de psychologische basisbehoeften. Als een werkgever bijvoorbeeld niet snapt waar de behoefte aan thuiswerken of de behoefte van vertrouwen vandaan komt, ervaren werknemers bijvoorbeeld minder autonomie en verbondenheid. Frustratie van psychologische basisbehoeften kan zorgen voor meer stress en minder vitaliteit [6]. Het bevorderen van autonomie en verbondenheid op de werkvloer is net zo belangrijk als een goede verdeling tussen werk en privé [4].  

Werk-privé balans

De balans tussen werk en privé is een significante voorspeller van stress en angstklachten in een onderzoek onder de Duitse Generatie Z [7]. Met een slechtere balans tussen werk en privé ervaren mensen meer stress. Mogelijk ontstaat een slechtere balans doordat werknemers van Generatie Z, vooral in het eerste jaar na de overstap van het studentenleven naar het werkende leven, moeite hebben met het loskomen van werk [8, 9]. Bijvoorbeeld na een stressvolle of ingrijpende gebeurtenis. Dit kan leiden tot verstoorde slaap en verminderd herstel [8]. En dat draagt bij aan stress en mentale problemen. 

Wat kun je als werkgever doen voor Generatie Z? 

Inspelen op de psychologische basisbehoeften

Het vervullen van psychologische basisbehoeften zorgt voor intrinsieke motivatie en draagt bij aan het welzijn en plezier van werknemers [5]. Mensen krijgen energie van intrinsieke motivatie en werken hard en blij. Zorg er als werkgever en organisatie dus voor dat (alle) werknemers een gevoel van autonomie, verbondenheid en competentie hebben. Concreet voor Generatie Z kun je dan aan de volgende dingen denken:  

• Geef werknemers ruimte om binnen een bepaalde tijd zelf hun werk in te richten. Laat de resultaten spreken.
• Generatie Z heeft behoefte aan flexibiliteit als het gaat om thuiswerken en op kantoor werken.
• Een nieuwe generatie heeft een nieuwe kijk op werkprocessen. Neem ze mee in besluitvorming, daar ervaar je beide voordelen van. 
• Geef vertrouwen aan de jonge werknemers uit generatie Z. Laat weten dat je er bent om te ondersteunen waar nodig. 
• Werknemers uit Generatie Z willen groeien en vinden openheid belangrijk. Ze zullen je regelmatige feedback waarderen. 
• Bied ontwikkelingsmogelijkheden voor professionele en persoonlijke groei. Dit kan in de vorm van nieuwe vaardigheden, opleidingen of cursussen. 

Ga het gesprek aan over mentale gezondheid

Uit verschillende onderzoeken komt naar voren dat jonge werknemers weinig ruimte voelen om te praten over mentale gezondheid, terwijl die behoefte er juist wel is [1, 2, 10]. Als ze wel de ruimte voelen voor een gesprek, dan vertellen ze ook open over hun eigen mentale gezondheid aan collega’s en werkgevers. Meer dan voorgaande generaties. Begin daarom met regelmaat een gesprek over mens, waardigheid en autonomie. Dat kan zowel individueel als in teamvorm. Vraag eens ‘Hoe gaat het met je?’ of ‘Wat heb je nodig?’. Luister en laat zien dat je er bent, dan speel je ook nog in op de psychologische basisbehoefte van verbondenheid. 

Zet in op een ‘stress-helpt’ cultuur binnen je organisatie

Generatie Z ervaart veel stress vergeleken met eerdere generaties. Maar zo blijkt ook uit onderzoek dat deze generatie het meest floreert binnen organisaties [1]. Mensen ervaren stress wanneer iets belangrijk is, wanneer je werkt aan doelen die in lijn liggen met je waarden. Het mooie aan Generatie Z is dat ze vaak bereid zijn financieel iets minder stappen te zetten als ze werken bij een bedrijf dat op lijn ligt met hun eigen waarden [11]. Als organisatie is het daarom belangrijk dat je ook echt handelt naar de doelen en waarden van de organisatie. Doen is echt krachtiger dan alleen praten. 

Met veel stress groeien en bloeien jonge werknemers binnen organisaties. Als je inzet op een cultuur waarin stress als helpend wordt gezien, zal het aantal florerende werknemers toenemen! Voor zo’n cultuur is kennis van het eigen stresssysteem belangrijk en vooral een positieve kijk op stress. Wil je werken aan een ‘stress-helpt’ cultuur met groeisucces op de lange termijn? Dan raad ik je Kana Virtual Reality en/of Kana Daily Life aan. 

Wat kun je zelf doen als Generatie Z’er?

Werk aan veerkracht

Veerkracht is het vermogen om terug te veren na een (heftige) gebeurtenis. Veerkracht helpt om mentaal beter met uitdagingen zoals een hoge werkdruk om te gaan. Hoe veerkrachtig je bent hangt onder andere af van je copingstrategieën en probleemoplossend vermogen [12]. 

Het interessante is dat je veerkracht goed kunt trainen. Dat kan bijvoorbeeld met Kana Virtual Reality en Kana Daily Life. Met Kana tools ontdek je op basis van objectieve en persoonlijke HRV biofeedback jouw unieke stresssysteem en leer je effectieve coping strategieën om met stress om te gaan. Je leert stress echt te gebruiken in je voordeel. Zo kun je na een gebeurtenis die impact op jou had (positief of negatief) leren om effectief te herstellen en terug te veren. 

Hoe ziet dat er concreet uit? Je kunt bijvoorbeeld leren om jezelf voor een (belangrijke) vergadering of presentatie echt even aan te zetten door twee keer een trap op en af te rennen. Dan doe je de vergadering of presentatie. Na afloop kun je dan een paar minuten gaan lummelen, dus even helemaal niets doen, en rustig ademhalen via de buik.  

Waarden en doelen

Wat zijn jouw belangrijkste waarden? En heb je een of twee doelen waar je op dit moment aan werkt? Waarden en doelen geven je sturing en laten je zien wat echt belangrijk voor je is. Als je werkt bij een organisatie die past bij jouw waarden en doelen, zul je zien dat je met meer motivatie en energie werkt. Je zult ook stress ervaren. Want stress komt als je iets doet dat belangrijk voor je is. De stress helpt jou floreren op je werk! 

Op zoek naar je waarden: 

• Zoek online een lijst met waarden op.
• Maak een eerste selectie van de waarden op basis van gevoel 
• Kijk kritisch naar de lijst met gekozen waarden. Kun je het terug brengen naar 7? 
• Kun je nog 2 schrappen of zelfs 3 schrappen? 
• Je hebt nu 4 of 5 waarden die belangrijk voor jou zijn. Hoe vind je deze waarden terug in je leven? 

Ga handig om met werk en privé 

Als we het over dit onderwerp hebben gaat het vaak over de balans van werk en privé. Maar volgens mij moeten we daar helemaal niet naar streven. Het perfect in evenwicht brengen van werk en privé als twee losse constructen is tegenwoordig niet meer haalbaar [13]. Wanneer je ja zegt tegen het een, zeg je nee tegen het andere. Werk en privé zijn in deze tijd niet meer gescheiden maar juist verweven in elkaar. Mensen werken vaker thuis, of hebben af en toe een privé afspraak tussen het werken door. Dat is oké. Het is dan belangrijk om een goed leefritme te vinden met daarbij een optimaal werkritme. 

Werk en privé hoeft helemaal niet in balans – perfect evenwicht – te zijn. Het gaat om slimme ritmes van werk/privé, stress en energie. Bepaal voor jezelf de juiste verhouding en ideale tijdsverdeling. Zowel in werk als privé staan we vooral in de ‘aan-modus’. Dat is goed want stress helpt ons doelen te bereiken en werk af te krijgen. Maar je kunt niet stressen zonder te herstellen. Kijk daarom of je iets vaker bewust op de rem kunt trappen en even kunt switchen naar de ‘uit-modus’. Maak ruimte voor een ontmoeting met vrienden of familie, een korte powernap, een lunchwandeling of iets anders dat jou ontspant.   

Hoe koppel je los van het werk?

Dit gaat eigenlijk ook over een goed ritme van werk en privé. Op het werk sta je vooral aan, dat moet ook. Tijdens het werk wil je af en toe op de rem trappen, maar vooral na het werk wil je mentaal loskoppelen van het werk. Een beetje afstand nemen van het werk komt je mentale gezondheid ten goede [14, 15]! Je kunt dan even herstellen en de batterij weer opladen.  

Om mentaal los te koppelen van je werk kun je iets zoeken wat je leuk vindt om te doen. Bijvoorbeeld een hobby, sport of tijd met vrienden en familie. Iets waarmee je je gedachten even helemaal los trekt van het werk en focust op het nu. Je zou zelfs een mindfulness of meditatie oefening kunnen doen. Met Kana Daily Life zou je de effecten kunnen meten van de strategieën die jij uitprobeert om los te koppelen. Werkt het ontspannend zoals je verwacht? 

Generatie Ztress in het kort

Generatie Z ervaart veel stress. In dit artikel bespraken we unieke factoren die stress veroorzaken bij Generatie Z op de werkvloer. We keken naar piekeren, prestatiedruk, psychologische basisbehoeften, sociale media en de (dis)balans tussen werk en privé. 

Als werkgever kun je stappen zetten om Generatie Z te helpen handiger om te gaan met stress. Je kunt inspelen op de psychologische basisbehoeften door werknemers ruimte te geven hun werk zelf in te richten, door vertrouwen en ondersteuning te bieden en door ze uit te dagen voor groei en ontwikkeling. Ook is er een grote behoefte onder jonge werknemers om het gesprek aan te gaan over mentale gezondheid.

Generatie Z mag zelf natuurlijk ook verantwoordelijkheid nemen om handiger om te gaan met stress. Dat kan door te werken aan veerkracht, zicht hebben op eigen waarden en doelen, los te koppelen van werk en ritmes te vinden tussen werk en privé. 

Met Kana tools kun je als werkgever samenwerken met jouw werknemers van Generatie Z. Werk samen om een ‘stress-helpt’ cultuur binnen de organisatie op te zetten en ervaar voordelen op het gebied van vitaliteit, welzijn en productiviteit. 

Wil je samenwerken met ons en Kana tools inzetten voor die ‘stress-helpt’ cultuur? Wij denken graag met je mee! Zo enthousiast dat je gelijk met ons wil praten? Leuk! Dat kan hier. Wil je liever eerst contact via de mail of telefonisch? Dat kan via lieke@kana.care of via +31 58 216 178 1. 

Literatuur

1. Consultancy.nl. (2023). Mercer: ‘Generatie Z ervaart meeste stress op werk’. https://www.consultancy.nl/nieuws/48295/mercer-generatie-z-ervaart-meeste-stress-op-werk
2. The Deloitte Global 2023 Gen Z and Millennial Survey. (2023). Deloitte. https://www.deloitte.com/content/dam/assets-shared/legacy/docs/deloitte-2023-genz-millennial-survey.pdf?dl=1
3. Luesink, J. (2024, 15 april). Burn-out bij millennials en Gen Z’ers: hoe voorkom je het? Vitalmindz. https://www.vitalmindz.nl/blog/burn-out-bij-millennials-en-gen-zers-hoe-voorkom-je-het/
4. Suliman, S., Allen, M., Chivese, T., De Rijk, A., Koopmans, R. P., & Könings, K. D. (2024). Is medical training solely to blame? Generational influences on the mental health of our medical trainees. Medical Education Online, 29(1). https://doi.org/10.1080/10872981.2024.2329404
5. Busque-Carrier, M., Ratelle, C. F., & Corff, Y. L. (2021). Work values and job satisfaction: the mediating role of basic psychological needs at work. Journal of Career Development, 089484532110438. https://doi.org/10.1177/08948453211043878
6. Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination Theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68–78. https://doi.org/10.1037/0003-066x.55.1.68
7. Adedeji, A., Langel, C., Feick, A., Greibaum, M. B., Rabiei, M., & Hanft-Robert, S. (2023). Work-Life Balance and Mental Health Outcomes for Generation Z in Germany. Journal Of Occupational And Environmental Medicine, 65(12), 987–991. https://doi.org/10.1097/jom.0000000000002934
8. De Lasson, L., Just, E., Stegeager, N., & Malling, B. (2016). Professional identity formation in the transition from medical school to working life: a qualitative study of group-coaching courses for junior doctors. BMC Medical Education, 16(1). https://doi.org/10.1186/s12909-016-0684-3
9. 4 op de 10 Gen Z’s kampt met burn-outklachten door hoge werkdruk. Deloitte Netherlands. https://www2.deloitte.com/nl/nl/pages/human-capital/articles/4-op-de-10-gen-zs-kampt-met-burn-outklachten-door-hoge-werkdruk.html?id=nl:2ps:3gl:4obs:5:6con:20240301:DSA&gad_source=1&gclid=Cj0KCQjw_-GxBhC1ARIsADGgDjscO_Fsy6bV8-mPqRmAi8rhwfy1KrLwJEucBBqhQ8FhusCqHA67OkMaAkZNEALw_wcB
10. OOPKOP, & Hekman, R. (z.d.). MILLENNIALS LUIDEN DE NOODKLOK. In MILLENNIALS EN MENTALE GEZONDHEID OP HET WERK (pp. 02–08). https://assets-global.website-files.com/6540f849e08b4c83dde53750/65e1eeffa627bde67a336ee5_OOPKOP_Marktonderzoek_digitaal_%2723%20kopie.pdf
11. generatie z: dit wil je weten over de jongste generatie op de werkvloer. Randstad. https://www.randstad.nl/werkgevers/kenniscentrum/employer-branding/zo-werkt-generatie-z
12. Toebat, M. (2023, 28 december). Veerkracht is niet aangeboren (en waarom dat goed nieuws is). De Standaard. https://www.standaard.be/cnt/dmf20231227_95542068
13. Rickli, S. (2023, 6 juni). Geen werk- & privébalans, maar leef- en werkcadans! https://www.linkedin.com/pulse/geen-werk-priv%C3%A9balans-maar-leef-en-werkcadans-sven-rickli/
14. Shimazu, A., Matsudaira, K., De Jonge, J., Tosaka, N., Watanabe, K., & Takahashi, M. (2016). Psychological detachment from work during non-work time: linear or curvilinear relations with mental health and work engagement? Industrial Health/Industrial Health, 54(3), 282–292. https://doi.org/10.2486/indhealth.2015-0097
15. Balk, Y. A., & Englert, C. (2020). Recovery self-regulation in sport: Theory, research, and practice. International Journal Of Sports Science & Coaching, 15(2), 273–281. https://doi.org/10.1177/1747954119897528