Verzuim: versterken en voorkomen is beter dan genezen

Investeren in de gezondheid en vitaliteit van werknemers loont. Minder verzuim, hogere productiviteit en veerkracht zijn slechts enkele voorbeelden. In dit artikel bespreken we de impact van verzuim, de kosten die het met zich meebrengt en hoe je je werknemers kunt versterken om verzuim te verminderen en vitaliteit te bevorderen. Het artikel is relevant voor werkgevers, HR-professionals, beleidsmakers, managers en iedereen die zich interesseert in de arbeidsmarkt. 

Verzuim is een complex probleem met een grote impact voor de werknemer, werkgever en maatschappij. In 2023 was het gemiddelde ziekteverzuim 5.25%. Sinds lange tijd is dat lager dan het voorgaande jaar (5.58%). Mensen worden dus minder vaak ziek. Echter zijn ze vaak wel langer ziek. Zo is te zien dat langdurend verzuim door stress gerelateerde klachten met 8.4% is toegenomen van juli 2022 tot en met juni 2023. 

Een gezonde en positieve werkomgeving is een verantwoordelijkheid van iedereen. Door samen te werken kunnen we verzuim verminderen en de vitaliteit bevorderen. 

Wat is verzuim?

Verzuim is de onvoorziene afwezigheid van een werknemer op de werkplek, ongeacht de oorzaak [1]. Er kan sprake zijn van gepland verzuim zoals vakantie, verlof of feestdagen. Maar waar we meestal aan denken met verzuim is het ongeplande verzuim. Oorzaken van ongepland verzuim kunnen bijvoorbeeld ziekte, blessure tijdens privé activiteiten, besmetting op het werk of hoge werkdruk zijn [2]. 

Wat kost verzuim?

Verzuim wordt vaak gemeten in de frequentie en duur van verloren werkdagen. Op basis van die gegevens doen verschillende instanties pogingen tot het berekenen van de gemiddelde kosten van een verzuimdag. Volgens Zilveren Kruis en TNO kunnen verzuimkosten voor een dag oplopen van 250 tot ruim 400 euro [3]. Je maakt dan kosten voor het loon van de afwezige medewerker, een vervanger, arbodienstverlening, interne verzuimbegeleiding en een stukje vermindering van de omzet. Het TNO berekende op basis van 2021 €3.3 miljard verzuimkosten in een jaar wegens stressgerelateerde klachten op het werk [4]. 

Je kunt de vraag “wat kost verzuim?” ook omdraaien naar “wat levert aanwezigheid op?”. Uit een Belgisch onderzoek blijkt namelijk dat het kwart organisaties met het laagste verzuim, een gemiddelde toegevoegde waarde per medewerker creëren van maar liefst €81.629. Terwijl die waarde voor het kwart organisaties met het hoogste verzuim slechts €58.147 is. 

Maar verzuim kost niet alleen geld. Zo blijkt uit de wetenschap dat je ook inlevert op productiviteit van medewerkers, team prestaties, klantvraag en resultaten [1]. Een focus op verzuim, gezondheid en welzijn heeft dus echt impact op de resultaten van je organisatie. 

Wat levert werken aan gezondheid en welzijn op?

Investeren in de gezondheid, het welbevinden en bevlogenheid van werknemers loont voor de werknemer zelf en voor de organisatie [5]. Het verhoogt de productiviteit, zorgt voor meer werkplezier, bevordert de duurzame inzetbaarheid van werknemers en verlaagt de verzuimkosten. Bovendien maakt het een organisatie tot een aantrekkelijke werkgever. Werknemers hechten steeds meer waarde aan gezondheid, plezier en welzijn in hun werk. 

Een positieve en veilige werkomgeving is waardevol. Het stimuleert de motivatie en tevredenheid van werknemers en draagt bij aan een gezonde bedrijfscultuur. Dat komt onder andere doordat een positieve aanpak op de werkvloer bijdraagt aan twee belangrijke dingen in het leven: gelukkig en nuttig zijn [6]. Bovendien lijkt een preventief beleid gericht op welzijn en veiligheid zich ruimschoots terug te verdienen door een lager ziekteverzuim en hogere productiviteit.

Om nog even terug te koppelen naar productiviteit: uit een gezamenlijk onderzoek van GraydonCreditsafe en Securex blijkt dat bedrijven zonder langdurig zieke werknemers maar liefst 1,4 keer zo productief zijn als organisaties met de hoogste percentages van ziekteverzuim [7]. Dit soort bevindingen onderstrepen het belang van een gezonde en gemotiveerde groep werknemers voor het succes van een organisatie.

Hoe versterk je werknemers?

Leren doe je door te ontdekken, nieuwsgierig te zijn en vooral heel veel dingen uit te proberen. Dat betekent alleen niet dat je alles ook zelf moet bedenken. Vanuit de wetenschap en de praktijk zijn er veel handvatten die je kunnen helpen bij het versterken van je werknemers. Ze noemen het versterken van werknemers in HR-termen ook vaak amplitie. Het mooie aan amplitie is dat het zich richt op alle werknemers binnen een organisatie, en niet alleen degenen die zijn uitgevallen of dreigen uit te vallen. Wat kun je dan leren van andere organisaties en de wetenschap?

• AFAS, de beste werkgever van Europa, werkt bijvoorbeeld met een Beter Bonus [8]. Als werknemers zich een jaar lang niet ziek melden, krijgen ze 750 euro. Zo ligt de focus in plaats van op verzuim, echt op gezondheid. Britt Breure schrijft in haar artikel dat deze regeling wel de nodige discussie uitlokte. En dat is precies wat ze wilde! Want zoals ze schreef ‘Dan gaat het onderwerp leven, en kan er ook iets veranderen’.  
• Nationale Nederlanden halen het belang van een verzuimbeleid aan [9]. Hierin beschrijf je onder andere wat werknemers moeten doen als ze zich ziek melden en wat je op dit gebied doet aan preventie en amplitie. Belangrijk is dat je het beleid deelt met je werknemers zodat erover gesproken kan worden en er duidelijkheid is. NN geeft ook nog een aantal tips om snel aan de slag te gaan. Uit als werkgever je oprechte waardering naar je werknemers en stimuleer bijvoorbeeld beweging en gezonde voeding. 
• TNO toont aan dat 46% van de werknemers te weinig autonomie ervaart [4]. Bijna de helft van de werknemers voelt dus niet de vrijheid om zelf keuzes te maken. Terwijl dat juist zo belangrijk is voor het welzijn van mensen. Autonomie is namelijk één van de drie psychologische basisbehoeften. Het vervullen van de basisbehoeften draagt bij aan het welzijn en plezier van werknemers [10].  
• Het JD-R (Job Demands and Resources) model is een belangrijk model binnen de arbeids- en organisatiepsychologie. De kern van het model gaat over energiegevers en energienemers en de invloed daarvan op burn-out en bevlogenheid en uiteindelijk uitkomsten voor de werknemer en organisatie [11]. Binnen organisaties ligt er vaak een focus op het verminderen van werkdruk. In veel gevallen is dat een energienemer. Maar heb je er weleens over nagedacht om werknemers meer energie te geven? Door meer energiegevers als regelmogelijkheden, ontwikkelmogelijkheden of ruimte voor lummelen en lol tijdens het werk raken mensen meer bevlogen én kunnen ze beter omgaan met werkdruk. 
• Kana ontwikkelt innovatieve tools (Kana VR en Kana Daily Life) waarmee mensen zich onder andere kunnen versterken op het gebied van energiemanagement, handig omgaan met (werk)stress, veerkracht en welzijn. 

Hoe versterk je werknemers met Kana VR?

Kana VR is een virtual reality game met realtime HRV biofeedback. Op een tropisch eiland ontdekken mensen hun persoonlijke stresssysteem, worden ze handig met stress en ontwikkelen ze een positieve kijk op stress. De serious game is hartstikke leuk en bewezen effectief. 

Kana VR kan zowel in groepen als individueel aangeboden worden. Een Kana VR stress specialist begeleidt een werknemer tijdens het spelen van de VR game. Na een sessie gaat de specialist in gesprek met de werknemer over zijn of haar hulpvraag en beoogde doelen van het traject. Dit gesprek vindt heel bewust plaats na het spelen van de eerste sessie om zo de werknemer te leren kennen zonder voorkennis of oordelen. Afhankelijk van de hulpvraag zijn 1 tot 5 sessies effectief om werknemers sterker en handiger met stress te maken. Een belangrijk onderdeel van de gesprekken na een speelsessie is het maken van de koppeling van het spel naar de realiteit. 

Hoe versterk je werknemers met Kana DL?

Kana Daily Life is een app met sensor en (realtime) HRV biofeedback. In het dagelijkse leven kunnen werknemers met de sensor hun persoonlijke stresssysteem ontdekken, handig worden met stress en een positieve kijk op stress ontwikkelen. Ze kunnen bijvoorbeeld een vergadering of lunch meten om te kijken hoe ze daar op reageren. Zijn ze gefocust of juist ontspannen, en kost het energie of laadt het hun batterij juist op? Als werknemers dit van zichzelf en van elkaar weten kunnen ze beter samenwerken en presteren. 

Voor Kana Daily Life bieden we een groepstraject van 12 weken aan: Het Kana Daily Life Kickstart programma. Een groep van 8 tot 20 werknemers kan tegelijk beginnen aan een traject. Het programma start met een kick-off inclusief psycho-educatie over stress, HRV en het brein, kennismaking met de app en elkaar en het stellen van de eerste doelen. Deelnemers gaan dan aan de slag met een 4-weeks programma in de Kana Daily Life App. Met een eigen sensor en app maken ze dagelijks metingen en leren ze hun eigen stresssysteem kennen. Na vier weken vindt een eerste intervisie plaats met de hele groep. Deelnemers kunnen dan vragen stellen en ervaringen uitwisselen. Na ongeveer twaalf weken vindt een tweede en afsluitende intervisie plaats met de gehele groep. Voor de eerste intervisie en tussen de eerste en tweede intervisie vinden 1-op-1 momenten met deelnemer en specialist plaats. Die dienen voor persoonlijke vragen, ontwikkeling en hulp met de juiste doelen stellen. Onder andere AFAS zet dit Kana Daily Life groepstraject in om haar werknemers handiger en sterker te maken met stress.  

Neem vrijblijvend contact op

Een gezonde werkomgeving is een verantwoordelijkheid van iedereen. Door samen te werken kunnen we verzuim verminderen, werknemers sterker maken en vitaliteit bevorderen. Wil je met ons samenwerken om werknemers op een innovatieve manier sterker te maken met behulp van Kana tools? We gaan graag met je in gesprek. In zo’n gesprek mag je het volgende verwachten:

• Een enorm leuke kennismaking met elkaar en Kana
• We bespreken je huidige situatie en kijken naar een ideale oplossing
• We kijken of/hoe Kana tools bij jouw organisatie passen

Zo enthousiast dat je gelijk met ons in gesprek wil? Leuk! Dat kan hier.
Wil je liever eerst contact via de mail of telefonisch? Dat kan via lieke@kana.care of via +31 58 216 178 1.

Literatuur

1. Turner J.G. (2020). Strategies to reduce absenteeism in the public sector workplace [Doctoral dissertation, Walden University]. Walden University ScholarWorks. https://scholarworks.waldenu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=10273&context=dissertations
2. Centraal Bureau voor de Statistiek. (z.d.). Ziekteverzuim. Centraal Bureau Voor de Statistiek. Geraadpleegd op 19 maart 2024, van https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/dashboard-arbeidsmarkt/werkenden/ziekteverzuim
3. Ziek? Weet u wel wat dat kost? Zakelijk – Zilveren Kruis. (z.d.). https://www.zilverenkruis.nl/zakelijk/blog/ziek-weet-u-wel-wat-dat-kost
4. TNO & CBS. (2023). Factsheet Week van de werkstress 2023. https://monitorarbeid.tno.nl/wp-content/uploads/sites/16/2023/11/TNO-Factsheet-Werkstress-2023.pdf
5. Koning, M. & Nederlands Instituut van Psychologen. (2015). DE PSYCHOLOOG ARBEID EN GEZONDHEID IN ORGANISATIES. https://psynip.nl/wp-content/uploads/2022/04/Paper-A-G-Psycholoog_Marleen-Koning.pdf
6. Bergsma, A., B., & Schaufeli, W., B. (2013). Positieve psychologie in organisaties. In E.T. Bohlmeijer, L. Bolier, G.J. Westerhof, & J.A. Walburg (Reds.), Handboek Positieve Psychologie: Theorie, Onderzoek & Toepassingen (pp. 311–324). Boom. https://www.wilmarschaufeli.nl/publications/Schaufeli/415.pdf
7. Bedrijven zonder burn-outs maken 40 procent meer winst. (2024, 14 maart). De Tijd. https://www.tijd.be/politiek-economie/belgie/federaal/bedrijven-zonder-burn-outs-maken-40-procent-meer-winst/10531832.html
8. Breure, B. (2024, 18 maart). Van ziekteverzuim naar Beter Bonus. https://www.linkedin.com/pulse/van-ziekteverzuim-naar-beter-bonus-britt-breure-ewhne/
9. Wat is verzuimpreventie en waarom is het zo belangrijk? Dat zit zo : NN. (z.d.). https://www.nn.nl/Zakelijk/Werkgever/Wat-is-verzuimpreventie.htm
10. Busque-Carrier, M., Ratelle, C. F., & Corff, Y. L. (2021). Work values and job satisfaction: the mediating role of basic psychological needs at work. Journal of Career Development, 089484532110438. https://doi.org/10.1177/08948453211043878
11. Bakker, A. B., Demerouti, E., & Sanz‐Vergel, A. I. (2014). Burnout and Work Engagement: The JD–R Approach. Annual Review Of Organizational Psychology And Organizational Behavior, 1(1), 389–411. https://doi.org/10.1146/annurev-orgpsych-031413-091235