Perfectionisme

Laatst speelde ik met Maarten de stormbaan in Kana VR. In de stormbaan wordt de juiste route aangegeven door een grote groene pijl met daaronder drie pulserende cirkels in elkaar. Maarten plaatste zijn teleporteer straal – zo loop je in Kana VR – precies in het midden van die cirkels. Dat deed hij niet één keer, maar echt iedere keer. Na het spelen vroeg ik hem: zou je van jezelf zeggen dat je perfectionistisch bent? Ja! zei hij. 

Puur op basis van gedrag in het spel leer je al zoveel over iemand. Maarten is ook echt niet de enige, dit gedrag zien we veel vaker in Kana VR. Dat is niet gek want er bestaat een relatie tussen perfectionisme en stress [1]. Maar dat komt wel precies, het is net even anders bij verschillende dimensies en vormen van perfectionisme. Om dat goed uit te leggen duiken we even de literatuur in.  

Perfectionisme is het streven naar perfectie, het stellen van extreem hoge eisen aan prestaties en het overdreven kritisch evalueren. Perfectionisme kan zowel voordelig als nadelig zijn. Om dat beter te begrijpen, kijken we naar twee dimensies van perfectionisme: perfectionistisch streven en perfectionistisch piekeren [2, 3]. Perfectionistisch streven gaat vooral over het stukje streven naar perfectie en extreem hoge eisen stellen. Dit wordt vaak in verband gebracht met positieve en gezonde effecten zoals actief met stress en problemen omgaan en een goed gevoel/humeur [4]. Perfectionistisch piekeren gaat vooral over het stukje piekeren over fouten en angst voor negatieve reacties als iets niet perfect is. Zoals je misschien al kunt invullen, wordt dit vaak in verband gebracht met negatieve en ongezonde effecten zoals het vermijden van stress en problemen en een slecht gevoel/humeur [4]. 

Naast deze twee dimensies van perfectionisme zijn er drie vormen van perfectionisme: 

• Perfectionisme gericht op jezelf: Je stelt (te) hoge eisen aan je eigen prestaties
• Perfectionisme gericht op anderen: Je stelt (te) hoge eisen aan anderen
• Sociaal voorgeschreven perfectionisme: Je hebt de overtuiging dat anderen perfectie van jou verwachten 

Perfectionisme gericht op jezelf is een indicator van perfectionistisch streven terwijl sociaal voorgeschreven perfectionisme een indicator is van perfectionistisch piekeren. Het verbaasde me dan ook niet dat ik in de wetenschap een relatie vond tussen sociaal voorgeschreven perfectionisme en stress [1]. Wanneer je veel mensen in je omgeving hebt die perfectionisme van anderen verwachten, is de kans groot dat jij meer sociaal voorgeschreven perfectionisme ervaart, en daardoor meer druk en stress. Je kunt dan dus maar beter leren handig worden met stress 😉. 

We weten dat stress gekenmerkt wordt door een lagere HRV. Maar dat betekent niet dat iemand met een lagere HRV in Kana VR altijd perfectionistisch is. Daarvoor moet je echt kijken naar de combinatie van HRV biofeedback en context. Een lagere HRV in combinatie met het gedrag van Maarten kan al wel een sterkere indicatie zijn van perfectionisme. Dan is het nog interessant om te kijken of zijn perfectionisme gericht is op zichzelf of dat hij druk van anderen voelt voor perfectionisme. Dat heeft namelijk invloed op de effecten van perfectionisme. 

Ben je een professional en wil je leren hoe je de HRV data samen met context leest en interpreteert? Wil je leren hoe je HRV biofeedback terugkoppelt aan een deelnemer? Wil je iemand leren handig worden met zijn/haar eigen stresssysteem? Dat kan! Kijk dan vooral even op de Kana VR pagina en neem contact op met Lieke of Afke. 

*Maarten is een fictief persoon.

Literatuur

1. Smith, M. M., Speth, T. A., Sherry, S., Saklofske, D. H., Stewart, S. H., & Głowacka, M. D. (2017). Is socially prescribed perfectionism veridical? A new take on the stressfulness of perfectionism. Personality and Individual Differences, 110, 115–118. https://doi.org/10.1016/j.paid.2017.01.031
2. Stoeber, J., & Otto, K. (2006). Positive conceptions of perfectionism: approaches, evidence, challenges. Personality and Social Psychology Review, 10(4), 295–319. https://doi.org/10.1207/s15327957pspr1004_2
3. Stoeber, J. (2018). The psychology of perfectionism: An introduction. In J. Stoeber (Ed.), The psychology of perfectionism: Theory, research, applications (pp. 3-16). London: Routledge.
4. Stoeber, J., Madigan, D. J., & Gonidis, L. (2020). Perfectionism is adaptive and maladaptive, but what’s the combined effect? Personality and Individual Differences, 161, 109846. https://doi.org/10.1016/j.paid.2020.109846